โดย คิริฮาระ
18 มีนาคม ค.ศ.2022 ถึงวาระครบรอบ 151 ปีวันแรกแห่งการก่อตั้งคอมมูนปารีสโดย กรรมาชีพปารีส สำคัญอย่างไร? ทำไมต้องศึกษาแม้จะผ่านมาเป็นร้อยๆ ปี?
การปกครองฝรั่งเศสของรัฐบาลจักรพรรดิหลุยส์ โบนาปาร์ต เต็มไปด้วยความอื้อฉาวและการคอร์รัปชันและความไม่แยแสต่อความลำบากยากแค้นของพลเมืองคนจน กระแสสาธารณรัฐที่ต่อต้านรัฐบาลจึงมาแรง ต่อมาเมื่อกองทัพฝรั่งเศสพ่ายแพ้ต่อสงครามให้กับกองทัพปรัสเซีย (ดินแดนเยอรมันในปัจจุบัน) ปรัสเซียจึงยกทัพมาล้อมปารีสจักรพรรดิหลุยส์ โบนาปาร์ตจึงลาออกจากตำแหน่ง แต่รัฐบาลใหม่ของนายทุนก็ไม่มีปัญญาจะสู้เช่นกัน
สิ่งนี้ทำให้กรรมาชีพในฝรั่งเศสไม่พอใจเป็นอย่างมาก และเริ่มเข้าไปเป็นทหารอาสาใน “กองกำลังแห่งชาติ”และก่อตั้งสมาคมแดงและมีหนังสือพิมพ์เพื่อผลักดันการปฏิวัติสังคมนิยม ในช่วงแรก ประชาชนกรรมาชีพผู้ถืออาวุธใช้อำนาจผ่านการเลือกตั้งคณะกรรมการกลางของกองทัพแห่งชาติ แต่ผู้นำเหล่านี้ไม่ต้องการให้การปกครองมีรูปแบบที่จะนำไปสู่เผด็จการทหารได้ จึงมีการจัดการเลือกตั้งผู้บริหารคอมมูน โดยที่ประชาชนชายทุกคนมีสิทธิ์ลงคะแนนเสียง (ในเวลานั้นยังไม่ก้าวหน้าเรื่องสิทธิสตรีมากนัก)
นอกจากนี้ปารีสได้ยกเลิกกองทัพเดิมและนำกองกำลังแห่งชาติที่เป็นกรรมาชีพมาใช้แทน ความจริงที่ปรากฎขึ้นครั้งนี้ได้กลายเป็นคำประกาศแรกของคอมมูน “การทำลายสถาบันกองทัพเพื่อแลกเปลี่ยนกับมวลชนผู้ถืออาวุธ”
คอมมูนปารีสปี 1871 ไม่ใช่คอมมูนสังคมนิยมและองค์กรปกครองของมันไม่ใช่องค์กรของการปฏิวัติสังคมนิยม แต่มันเป็นเพียงตัวอย่างรูปธรรมครั้งแรกของ “เผด็จการชนชั้นกรรมาชีพ” เท่านั้น ซึ่งก็นับได้ว่าเป็นเงื่อนไขสำคัญประการหนึ่งในการปฏิวัติสู่สังคมสังคมนิยม และมีการก่อตั้งสภาคอมมูนที่สร้างขึ้นโดยสมาชิกสภาผู้แทนเทศบาลที่ได้รับเลือกจากประชาชนในส่วนต่างๆ ของเมือง สภาคอมมูนสามารถถอดถอนผู้แทนได้ทุกเมื่อ และผู้แทนเหล่านั้นต้องได้รับเงินเดือนเท่าๆ กับคนธรรมดาอีกด้วย ซึ่งก็สมเหตุสมผลเพราะเป็น “ตัวแทน” ของประชาชนและผู้แทนเหล่านี้ต้องรับผิดชอบต่อผู้เลือก จึงต้องถูกถอดถอนได้ตลอดเวลา จะเห็นว่าเป็นสภาที่ต่างจากสภาในรัฐสภาทุนนิยมราวฟ้ากับเหว อีกทั้งสภาคอมมูนยังเป็นสภาทำงาน กล่าวคือทำหน้าที่ออกกฎหมายและรับผิดชอบในการบริหารนั้นโดยตรง
ตำรวจที่แต่เดิมเป็นเครื่องมือของรัฐชาติได้แปรเปลี่ยนไปเป็นตัวแทนของคอมมูนที่ต้องรับผิดชอบและถูกถอดถอนได้ทุกเมื่อ เจ้าหน้าที่อื่นๆ ก็เช่นกัน และการที่ผู้แทนคอมมูนและเจ้าหน้าที่สาธารณะทุกคนล้วนได้รับเงินเดือนเท่าๆ กับกรรมาชีพธรรมดา ทำให้ผลประโยชน์และเบี้ยเลี้ยงทั้งหลายของพวกอภิสิทธิ์ชนหายไป แต่จริงๆ แล้วพวกอภิสิทธิ์ชนก็หายไปด้วย
หลังจากยกเลิกกองกำลังติดอาวุธในรูปแบบเดิมที่รับใช้รัฐบาลเก่า คอมมูนยังต้องการที่จะทำลายเครื่องมือทางจิตใจที่ใช้กดขี่ประชาชนอีกด้วย ดังนั้นทรัพย์สมบัติของโบสถ์ถูกทะลายหมดโดยประกาศให้ทรัพย์สินของโบสถ์เป็นของสาธารณะ พระทางศาสนาถูกส่งกลับไปในมุมแคบของชีวิตส่วนตัว ระบบการศึกษาถูกเปิดให้เด็กทุกคนฟรี มีการยกเลิกการแทรกแซงระบบการศึกษาจากรัฐและศาสนา อีกทั้งเจ้าหน้าที่ตุลาการทุกคนจะไม่ใส่หน้ากากจอมปลอมแห่งความเป็นกลางอีกต่อไป ดังที่เคยมีไว้เพื่อรับใช้รัฐบาลเก่า และในรูปแบบเดียวกับเจ้าหน้าที่สาธารณะอื่นๆ ผู้พิพากษาต้องมาจากการเลือกตั้งและถูกถอดถอนได้ทุกเมื่อ
จะเห็นได้ว่ากรรมาชีพในปารีสล้มรัฐเก่าและสถาปนารัฐใหม่ที่มีความเป็นประชาธิปไตยอย่างมากเมื่อเทียบกับรัฐเก่า มีการห้ามทำงานกะกลางคืน ให้การศึกษาฟรีแก่เด็กทุกคน ยกเลิกหนี้จากอดีต ฯลฯ แต่น่าเสียดายที่ยังไม่ได้นำมาตราการเหล่านี้มาใช้ถาวร ก็โดนปราบปรามโดยรัฐบาลเก่าที่ร่วมมือกับกองทัพปรัสเซียเสียก่อน แต่มันก็ทิ้งบทเรียนให้เราเอาไว้ศึกษาและเรียนรู้
จุดอ่อนของมันคือมีแนวคิดสำคัญสองแนวที่แข่งกัน คือแนวของออกัสต์ บลังคี่ และของแนวพรูดอง ทั้งสองแนวมีปัญหาร่วมกันคือไม่มีความคิดที่จะยึดอำนาจรัฐ แนวของออกัสต์ บลังคี่ เน้นมวลชนกลุ่มเล็กๆ ส่วนแนวพรูดองไม่สนใจ “การเมือง” มันทิ้งบทเรียนให้เราว่าการปฏิวัติสังคมนิยมต้องอาศัยพลังมวลชนกรรมาชีพจำนวนมากและต้องยึดอำนาจรัฐและสร้างรัฐใหม่ของกรรมาชีพขึ้นมาเพื่อกดขี่นายทุนและทำลายพันธนาการของรัฐเดิมในทุกแง่
ในช่วงที่คอมมูนปารีสได้สถาปนาจนกระทั่งสิ้นสุด (28 พฤษภาคม 1871) ชาวคอมมูนปารีสออกมาตรการสำคัญๆหลายอย่าง ซึ่งมาตรการของคอมมูนปารีสล้วนเป็นนโยบายที่มีลักษณะของการปฎิวัติ
มาตราการสำคัญของคอมมูนปารีส
1) ยกเลิกงานกะดึก
2) การขายทรัพย์สินจำนำในโรงรับจำนำยกเลิกทันที ทรัพย์สินที่มีราคาต่ำกว่า 20 ฟรังค์ ประชาชน สามารถเอาคืนได้เลยไม่เสียเงิน
3) ยึดโรงงานของนายทุนที่หลบหนีออกเมืองมาเป็นของส่วนรวม
4) ยกเลิกความแตกต่างระหว่างคู่สมรสที่จดทะเบียนและคู่ที่ไม่จดทะเบียน
5) ยกเลิกกฎหมายที่กดขี่ผู้หญิงบริการทางเพศ
6) แยกศาสนาจากการเรียน เครื่องใช้ในโรงเรียนแจกให้นักเรียนฟรีและยกเลิกค่าเรียน
7) ยกเลิกค่าเช่าบ้าน
8) ยกเลิกหนี้สินของประชาชน
9) ยกเลิกกฎหมายเกณฑ์ทหาร ชายทุกคนที่มีสุขภาพดีต้องจับอาวุธ
10) ยกเลิกการประหารชีวิต ปล่อยนักโทษการเมืองทุกคน
…และอื่นๆมากมาย
***************************
ถ้าเห็นด้วยกับแนวทาง “องค์กรสังคมนิยมแรงงาน” เชิญสมัครสมาชิก https://forms.gle/2apcTWX7sB9YCVhU6
สังคมนิยมแรงงาน 